Զանգակատուն

Հաղպատի վանքի զանգակատունը հայկական միջնադարյան ճարտարապետության հռչակավոր կոթողներից մեկն է և իր բացառիկ տեսքով հայկական ճարտարապետության այցեքարտը: Կառուցված է վանական համալիրի արևելյան բարձրադիր վայրում և գերիշխող դիրք ունի մյուս բոլոր կառույցների նկատմամբ: 1245 թվականին կառուցումը նախաձեռնել է վանքի առաջնորդ Համազասպ արքեպիսկոպոսը բազմաթիվ նվիրատուների օժանդակությամբ:

Եռահարկ քառանկյուն կառույց է, որի վրա վեր է խոյանում սյունազարդ գմբեթը: Ունի 25 մետր բարձրություն, իսկ հիմքում 9.3*9.3 մետր է: Միակ մուտքը արևմտյան կողմում է: Երեք հարկերը հնում ծառայել են որպես եկեղեցի: Այնտեղ առկա ավանդատների ներսում տեղադրված են խորաններ: Առաջին հարկում՝ մուտքի դիմացի անկյուններում, երկու ավանդատներ են: Երկրորդ հարկում՝ աստիճանների կողքին, ևս մեկը: Երրորդ հարկում չորս անկյուններում կառուցված են մեկական ավանդատներ: Զանգերը կախվել են յոթ սյուների վրա կանգնած գմբեթի ներսում և լսելի են եղել վանքում ու շրջակայքում: Ներկայում էլ օրվա սահմանված ժամերին զանգերը շարունակում են նվագել աստվածային հնչյուններ, և այն լսողները մի պահ կանգ են առնում, որպեսզի ամբողջ մարմնով զգան այն:

Զանգակատան պատերի վրա առկա են բարձրարժեք հորինվածքով զարդանախշեր, խաչեր և հայերեն գրություններ: Դրանցից մեկը, որը գտնվում է մուտքի վերևում, շինարարության մասին պատմող արձանագրությունն է: Շրջակայքում կան տապանաքարեր, խաչքարեր: Մուտքի դիմաց է գտնվում միջնադարյան հայազգի հռչակավոր գործիչ Հովհաննես Իմաստասերի գերեզմանը: