Համազասպի գավիթ

Հիմնադրում և պատմական ակնարկ

Համազասպի գավիթը Հաղպատի վանքի ամենահետաքրքիր և ընդարձակ կառույցներից մեկն է։ Այն գտնվում է Սուրբ Նշան եկեղեցու հյուսիսային կողմում։ Գավիթը արևելյան կողմից կից փոքրիկ եկեղեցուն ծառայել է որպես մուտքային սրահ և միաժամանակ՝ վանքի միաբանների խորհրդարան։

Շինությունը կառուցվել է 1257 թվականին Հաղպատի վանքի առաջնորդ Համազասպի նախաձեռնությամբ: Իր կառուցողի պատվին էլ ստացել է այդ անունը: Գավիթը առանձնանում է իր ճարտարապետական մտածվածությամբ, ներդաշնակ համամասնություններով և ներքին մթնոլորտի հանգստությամբ։

Ճարտարապետական նկարագիր

Համազասպի գավիթը Հաղպատի վանքի ամենամեծ շինություններից է։ Կառուցված է կապտավուն սրբատաշ բազալտից և ունի մոտ 18×18,5 մետր մակերես։

Կենտրոնական չորս սյուները և պատերից առաջացած երկու որմնասյուները միասին բաժանում են սրահը ինը հատվածի։ Միջին մասը, որը գտնվում է չորս սյուների միջև, իր վրա կրում է երթիկավոր բացվածքով գմբեթավոր գավիթ։ Շրջապատող ութ հատվածները ձևավորում են կամարակապ քառանկյուններ՝ ստեղծելով ներդաշնակ տարածական կառուցվածք։

Գավիթի սյուներն ու որմնամասերը զարդարված են բարձրարժեք քանդակներով, որոնք վկայում են միջնադարյան հայ վարպետների վառ ոճի և զգայուն ձեռագրի մասին։

Շենքի բարձրությունը 7,2 մետր ՝ և համեմատաբար փոքր է հատակագծի չափերի համեմատ:․ Ենթադրվում է, որ վարպետները գիտակցաբար խուսափել են այն ավելի բարձր կառուցելուց, որպեսզի չգերազանցի հարևան մեծ գավիթի բարձրությանը։

Գավիթն ունի մուտք արևմուտքից, որը զարդարված է քառանկյուն շրջանակով։ Ներսում պահպանվել են մի քանի վանականների տապանաքարեր, որոնցից մեկը թվագրվում է 1145 թվականով։

Փոքր եկեղեցի

Արևելյան պատի կենտրոնական հատվածում բացված կամարակապ դուռը կապում է գավիթը իրեն կից փոքր եկեղեցու հետ։ Այս երկու կառույցները միասին ընկալվում են որպես միասնական ճարտարապետական համալիր։

Հետաքրքիր փաստեր

Համազասպի գավիթն առանձնանում է իր բարձրակարգ ակուստիկայով։ Այցելուներից շատերը ներսում երգում են հոգևոր երգեր կամ արտասանում՝ զգալով ձայնի յուրահատուկ անդրադարձը։ Այդ հնչողությունը ստեղծում է խորհրդավոր մթնոլորտ: